Ratusz Miejski w Wejherowie - 100 lat obecnej bryły
Ratusz miejski jaki jest, każdy może zobaczyć przechadzając się po wejherowskim rynku. Ale chociaż nic nie wzbrania wstąpić w jego progi, nie każdy odkrył jego urok, poznał historię budynku i jego tajemnice. Doskonałą sposobność ku temu nastręcza bieżący rok, bo wraz z nim mija równo 100 lat istnienia obecnego gmachu – trzeciego z kolei. Z tej okazji Urząd Miejski w Wejherowie przygotował pieczątkę okolicznościową oraz specjalną kartę jubileuszową, które można otrzymać w ratuszu. Trwają też prace nad specjalną publikacją o ratuszu, zawierającą m.in. informacje historyczne, architektoniczne czy turystyczne. Ilustracją do opisu będą ciekawe i unikatowe zdjęcia, plany budynku i rysunki. Publikacja ma być wydana jesienią b.r. Krótka notka historyczna Pierwszy ratusz przy rynku, ufundowany przez Jakuba Wejhera z małżonką (Anną z Schafgotschów) został zbudowany do 1649 r., o czym świadczy data na zachowanym do dziś dzwonie fundacyjnym. Był budynkiem piętrowym poprzedzonym podcieniem. Jego fasadę rozbudowywały dwa skrajne ryzality o wysokich szczytach, ponad którymi wyrastała centralna, ośmioboczna wieża o podwójnym, kopułowym hełmie. Ratusz był siedzibą władz miejskich oraz sądu mieszczańskiego. Toteż często odbywały się w nim przesłuchania, rozprawy, dochodziło tu nawet do stosowania wobec oskarżonych tortur. W wolnostojącym na zapleczu budynku należącym do magistratu mieściły się cele dla oskarżonych i więżniów, a także składowano broń i sprzęt przeciwpożarowy. Pierwszy ratusz wzniesiono w konstrukcji ryglowej – wpierw zmontowano szkielet budynku z drewnianych belek, a “okienka” szkieletu wypełniono cegłą i otynkowano. Budowla okazała się mało stabilna, gdyż w l. 1728-29 na polecenie hrabiego Przebendowskiego zburzono ją i postawiono kolejny ratusz – również konstrukcji ryglowej. Nowy budynek nie posiadał wysokiej wieży, lecz kształtem nawiązywał do poprzedniego. Miał dwukondygnacjową fasadę z wąskimi ryzalitami u boków, między którymi wiodła drewniana galeria wsparta na 3 kolumnach. Przyziemie przebijał przejazd bramny wiodący na podwórze magistratu, zaś centralną część piętra zajmowała sala posiedzeń. W 1839 r., w trakcie generalnego remontu ratusza powiększono salę posiedzeń (kosztem galerii frontowej) i wzniesiono nad nią wysoką facjatkę, zwaną przez wejherowian „wieżą”. 11 maja 1906 r. rada miejska podjęła uchwałę o zburzeniu zabytkowego budynku. Decyzja zapadła w ostatniej chwili, gdyż w kilka dni po sesji zapadł się strop nad częścią sali narad, również facjatka groziła zawaleniem. W ciągu kilku miesięcy władze miasta zorganizowały i przeprowadziły konkurs na projekt nowego ratusza, na który napłynęły aż 84 zgłoszenia. Do realizacji komisja konkursowa skierowała prace dwóch architektów: projekt fasady autorstwa Augusta Leo Zaara z Berlina oraz projekt rozplanowania wnętrz opracowany przez Ernsta Döhringa z Sopotu. Temu ostatniemu zlecono również nadzór nad realizacją inwestycji. Nowy budynek zbudowano w kilkanaście miesięcy i 9 czerwca 1908 r. uroczyście oddano go do użytku. Po II wojnie światowej w ratuszu prowadzono jedynie niezbędne prace remontowe, niszcząc przy ich okazji oryginalne elementy architektoniczne (m. in. łuki przejść, stropy, balustrady). Dopiero w latach 2003-2005 z inicjatywy prezydenta miasta Krzysztofa Hildebrandta oraz ówczesnego kierownika Wydziału Ogólno-Organizacyjnego Bogusława Suwara gruntownie odrestaurowano ratusz, przywracając mu pierwotny urok. Efekty remontu zostały docenione przez Polską Izbę Przemysłowo-Handlową Budownictwa, która przyznała prestiżową nagrodę „Modernizacja roku 2004” w kategorii Obiekt Zabytkowy. O ratuszu słów kilka Gmach stoi w południowej pierzei rynku, świetnie wyeksponowany i z racji wymiarów z dala widoczny. Składa się z dwóch równoległych skrzydeł – północnego (przyrynkowego) i południowego (tylnego) połączonych wysokim łącznikiem. Tak więc rzut budynku przypomina odwróconą literę H. Reprezentacyjne skrzydło, przyrynkowe, ma dwie kondygnacje osadzone na wysokich piwnicach. Wzorem poprzednich ratuszy fasadę obecnego rozbudowują dwa skrajne ryzality, między którymi tkwi wysoka galeria, zaś pod nią dwubiegowe schody. Centralna część budynku wyprowadzona jest ponad dach mansardowy na kształt wieżyczki zwieńczonej imponującą glorietą w kształcie rotundy. Poszczególne elementy fasady nawiązują do XVIII-wiecznych form architektonicznych: baroku i klasycyzmu. Generalnie jednak, ze względu na ogólny, majestatyczny wygląd przyrynkowego skrzydła mówi się, że reprezentuje ono styl empire. Z kolei tylne skrzydło liczy trzy kondygnacje i posiada neoklasycystyczne elewacje. Nie tylko bryła ratusza zasługuje na uwagę. Także wnętrza świadczą o reprezentacyjności budynku. Wrażenie na gościach odwiedzających gmach wywiera holl parteru wsparty na graniastych filarach i sala narad na piętrze. Salę tą zdobią interesujące, rzadko dziś spotykane dekoracje sgraffitowe (ryte w tynku). Przedstawiają one m. in. tzw. mapę Judyckiego (najstarszy widok miasta sprzed 1660 r.), obrady XVII-wiecznych radnych, dokument lokacyjny miasta, herb Wejherów. Zaś w oknach Sali można zauważyć witraże z podobiznami założyciela miasta Jakuba Wejhera i króla Jana Kazimierza (który zatwierdził przywileje miejskie dla Wejherowa). Nową atrakcją ratusza, otwartą w 2006 r. są dwie sale historyczno-regionalne, w których prezentowane są wspaniałe, precyzyjne makiety Kalwarii i śródmieścia. Ekspozycję dopełniają repliki dokumentów lokacyjnych, pamiątki dokumentujące historię miasta i kulturę regionu. I te sale również posiadają sgraffitowy wystrój – fragment kalwarii z mapy Judyckiego, drzewo rodowe Jakuba Wejhera oraz tzw. Kaszubskie Abecadło. Aby przekonać się jaki ratusz jest ciekawy, najlepiej odwiedzić go osobiście. Serdecznie zapraszamy – w dni powszednie w godz. 7.30-15.30, a latem także w soboty i niedziele w godz. 9.00-15.00.
