Słowniczek pojęć
Ocena jakości powietrza jest prowadzona zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu wg kryteriów określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu. Obecnie pod kątem ochrony zdrowia ocenie podlega 12 substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył drobny PM10 (o średnicy do 10µm), pył drobny PM2,5 (o średnicy do 2,5 µm) w powietrzu oraz metale ciężkie: ołów (Pb), arsen (As), nikiel (Ni), kadm (Cd) oraz benzo(a)piren oznaczone w pyle PM10. Ze względu na ochronę roślin ocenie podlegają 3 substancje: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx) i ozon (O3) w powietrzu. Dla każdego z wymienionych zanieczyszczeń określone są stężenia w powietrzu, które nie powinny być przekraczane.
Najczęściej podaje się dane na temat:
PM 10 – pył zawieszony stanowiący mieszaninę cząstek w powietrzu do średnicy 10 mikrometrów. Mogą zawierać substancje toksyczne takie jak benzo(a)piren czy metale ciężkie. Pył ten może docierać do górnych dróg oddechowych i płuc. Poziom dopuszczalny dla stężenia średniodobowego (pomiar uśredniony z 24 godzin) wynosi 50 µg/m3 i może być przekraczany nie więcej niż 35 dni w roku. Poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego (pomiar uśredniony z roku kalendarzowego) wynosi 40 µg/m3. Jednostka to mikrogramy pyłu na metr sześcienny powierza; µg –1 mikrogram to jedna milionowa grama (0,000001 g).
Jeżeli poziom przekroczy wartość 100 µg/m3 oznacza to, że mamy poziom informowania - jakość powietrza jest zła i należy ograniczyć aktywność na powietrzu. W przypadku poziomu powyżej 200 µg/m3 mamy poziom alarmowy – jakość powietrza jest bardzo zła i należy bezwzględnie ograniczyć przebywanie na powietrzu, najlepiej pozostać w domu, szczególnie osoby chore. W każdym z tych przypadków z wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska jest wysłana informacja do wojewódzkich zespołów zarządzania kryzysowego, które w sposób ustalony pracują z władzami lokalnymi.
PM 2,5 – pył zawieszony zawierający cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra. Pył ten może docierać do górnych dróg oddechowych, płuc oraz przenikać do krwi. Poziom dopuszczalny średnioroczny to 25 µg/m3. Rozpatruje się tylko w okresie roku. Nie ma porównań dobowych.
Benzo(a)piren – organiczne związki chemiczne o działaniu silnie rakotwórczym. Jest jednym z najbardziej toksycznych składników smogu, znajduje się również w spalinach samochodowych, gazach koksowniczych, smole pogazowej i dymie tytoniowym. Średnioroczny poziom docelowy wynosi 1 ng/m3. Jednostka to nanogramy benzo(a)pirenu na metr sześcienny powierza; ng –1 nanogram to jedna miliardowa grama (0,000000001 g).
Benzo(a)piren rozpatruje się tylko w okresie roku i jest to poziom docelowy, a nie dopuszczalny. Nie ma porównań dobowych. Jedynie w PM 10 rozróżniamy na dopuszczenia dobowe i roczne.
Poziom dopuszczalny – jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany. Poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza. Dla dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenki azotu (NOx), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), pyłu PM10, pyłu PM2,5 i ołowiu (Pb) w pyle PM10 określone są poziomy dopuszczalne.
Poziom docelowy – jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten ustala się w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość. Dla ozon (O3), pyłu PM2,5, metali ciężkich: arsen (As), nikiel (Ni), kadm (Cd) oraz benzo(a)pirenu określony jest poziom docelowy.
Dla ozonu (O3) określa się również poziom celu długoterminowego. Poziom celu długoterminowego – jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość jest mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie może być osiągnięty za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych.
Źródło: http://powietrze.gios.gov.pl
